In de schijnwerpers
FloraPodium bezoekt regelmatig kwekers die met veel enthousiasme vertellen over hun bijzondere product, de teelt en over hoe hun liefde voor het vak ontstaan is. Sommige kwekers veredelen hun producten zelf, maar de meeste kwekers laten dit ingewikkelde proces aan de veredelaars over. Bij de veredelaars begint de zoektocht en de lange weg naar het succes van deze producten. Wij bezochten Kolster BV, specialist in snijheesterveredeling, -teelt en -uitlevering. Robert-Jan Kolster nam ons mee achter de schermen van het bedrijf en vertelde ons in het bijzonder over de Ilex soorten die zij veredelen.
Kolster BV
Het bedrijf Kolster BV is oorspronkelijk een boom- en plantenkwekerij. Vanuit het standaard assortiment planten en snijheesters is de liefde voor veredelen ontstaan. In eerste instantie om bestaande soorten te perfectioneren, maar niet lang daarna werden er al snel nieuwe soorten veredeld.
De focus ligt op de planten en struiken waar lang (vijf tot vijftien jaar) van geoogst kan worden. De meeste uitgeleverde producten worden in Nederland geteeld, maar heel zachtjes verschuift dit naar het buitenland zoals Afrika en Zuid Amerika. Op deze manier kan er een mooie aanvulling van het assortiment geteeld worden met producen die in Nederland minder goed groeien. Alle door Kolster veredelde gewassen worden verhandeld onder de merknaam ‘Magical’. Deze merknaam zorgt voor herkenning in de sector wereldwijd.
Ilex verticillata
llex is een van de gewassen die Kolster veredelt. “Ilex is een taaie plant”, zegt Robert-Jan lachend. “Een plant kan wel 50 jaar of langer produceren.” Een van de oudste soorten is de Ilex ‘Oosterwijk’, een rood soort dat vele kwekers nog telen, omdat het gewas zo lang mee gaat.
Het kan zijn dat een kweker toch een nieuw soort wil telen; een soort met een rode bes die helderder van kleur is of minder kromme takken geeft. Een soort dat eerder gesneden kan worden, zodat de kweker zijn productieseizoen kan verlengen. Of misschien wel een hele andere kleur er bij. Toch zullen de meeste kwekers er niet voor kiezen om hun oude gewas te rooien. Voordat een Ilex plant het gewenste aantal takken geeft, ben je tien à twintig jaar verder. De meeste kwekers kiezen er dan voor om een nieuw soort er bij te telen, naast het ‘oude’ gewas.
Spotlight
Deze week is er niet één cultivar in het bijzonder die we willen uitlichten, zoals bij de meeste spotlight edities van het FloraPodium. Bij Kolster BV staan zoveel nieuwe soorten met potentie, dat we graag meerdere soorten willen laten zien.
Ilex verticillata ‘Wintergold’; een mooie volle Ilex, met een warm oranje kleur bes. Heel passend in herfstarrangementen.
Ilex verticillata ‘ Magical Citronella’; een fris kleurende gele Ilex. Een Ilex die wat ons betreft helemaal niet meer geassocieerd hoeft te worden met Kerst, maar heel passend is in andere seizoenen.
Ilex verticillata ‘ Magical Cresgold’; een mooie volle Ilex tak met een bijzondere kleur een beetje tussen geel en oranje in. Heel sprekend in boeketten of herfstarrangementen.
Ilex verticillata ‘Magical Daydream’; ook een prachtige volle tak met veel volume in een warm oranje kleur. De ‘Magical Daydream’ lijkt qua kleur heel erg op de Wintergold, maar van de Daydream zijn de takken wat uniformer.
Ilex verticillata ‘Magical Amaranth’; deze Ilex heeft een hele mooie rode kleur bes. De bes is helderder rood dan de meeste rode Ilex soorten. Binnen de roodgekleurde Ilex soorten is ze daarmee echt onderscheidend. Daarbij heeft dit soort hele mooie recht opgaande takken.
Ilex verticillata ‘Magical Winter Jewel’; Een prachtig rode Ilex die haar naam eer aan doet. Rode bessen zo groot als juwelen. Robert-Jan is heel enthousiast over dit potentiele soort. Hij zou alleen graag nog wat meer lengte bij dit soort willen zien. Er wordt hard aan gewerkt om dit te realiseren!
De teelt
Ilex is een gewas waar een flinke portie geduld bij komt kijken. Het veredelingsproces duurt lang. Na de kruisbestuiving duurt het een aantal jaar voordat de eerste bes te zien is. Dan pas kan er bekeken worden of er soorten zijn die potentie hebben. Van deze potentiele soorten worden stekken gemaakt, die kleinschalig in rijen uitgezet worden. De soorten moeten uitgebreid getest worden, voordat er vervolgens weer meerdere planten van gemaakt worden. Het kan zomaar tien jaar duren voordat een nieuw soort commercieel kan worden ingezet.
Bewerkelijke teelt
Ilex groeit goed op zure grond; veen of zand. Op veel plekken in Nederland groeit de Ilex daarom niet. Ilex is ook nog eens een bewerkelijke teelt, dat maakt het niet voor iedere kweker aantrekkelijk om dit gewas te telen. De Ilex geeft om het jaar bes dus elke tak die geoogst wordt, moet het voor twee jaar verdienen voor de kweker. Sommige kwekers laten hun takken nog wel eens een jaar extra staan, zodat de tak nóg grilliger wordt, dat past namelijk helemaal in de huidige bloementrend.
Het proces van een volwassen plant bestaat het eerste jaar uit alleen groei. De struik maakt takken aan die het daaropvolgende jaar bes moeten geven. In het ‘besjaar’ worden de struiken in januari/februari ‘rond gestoken’. Met een spade (sommige kwekers doen dit machinaal), worden de wortels die buiten de kluit groeien los gestoken. De zijtakken van de struiken blijven hierdoor korter en de bloemen groeien veel dichter op elkaar, waardoor er mooie compacte takken met veel bes ontstaan. De los gestoken kluit kan veel minder water uit de grond halen, waardoor er flink beregend moet worden. Veel water zorgt ook weer voor mooie volle bessen.
Mannelijke en vrouwelijke planten
Ilex gewas bestaat uit mannelijke en vrouwelijke planten. Het is belangrijk dat een kweker vijf tot tien procent mannelijke planten verspreid over zijn tuin heeft staan. Zonder mannelijke planten kan er geen bestuiving plaatsvinden en geven de vrouwelijke planten geen bessen. Belangrijk is hierbij dat de mannelijke en vrouwelijke planten in dezelfde tijd bloeien. De bloeitijd kan per type gewas verschillen. Het grootste aandeel in de bestuiving leveren de bijen. De meeste Ilex kwekers zorgen dan ook dat er in de bloeiperiode een aantal bijenkasten bij het gewas staan.
Nachtvorst
Nachtvorst in het voorjaar kan een enorm veel schade opleveren aan een gewas in het besjaar. Als de uitgelopen takken invriezen en de bloemknop bevriest bloeit deze niet meer. Er kan geen bestuiving plaatsvinden en er worden geen bessen gevormd. Deze nachtvorst kan enorm veel stress opleveren voor een kweker. Zij kunnen het invriezen voorkomen door het gewas te beregenen tot het ijs van de plant is. Kwekers moeten hier soms ’s nachts hun bed voor uit om te voorkomen dat het een verloren jaar wordt.
Vogels
Ook vogels kunnen enorme schade aanrichten aan het gewas. Hoe kouder het wordt, hoe minder voedsel er is voor de vogels. De kans wordt dan steeds groter dat de vogels de prachtig gekleurde Ilex bessen niet meer kunnen weerstaan. Sommige kwekers spannen een net over hun gewas en wachten op het natuurlijke bladverlies van de Ilex voordat de takken gesneden worden. Andere kwekers kiezen ervoor om het gewas met blad en al te oogsten voordat er voedseltekort komt voor de vogels. Deze kwekers broeien het blad los; de takken worden dan opgestapeld onder plastic en bevochtigd. Door de broei die ontstaat laat het blad los. De Ilex takken worden vervolgens gesorteerd en verhandeld.
Populair in de herfst
Ilex teelt is tijdrovend en hard werken. Het meeste werk, zoals oogsten en sorteren is allemaal handwerk. Ook het onkruidvrij houden van de tuin is arbeidsintensief.
Ondanks de hoeveelheid werk en tijd die het kost om nieuwe soorten te veredelen ziet Robert-Jan nog veel kansen en potentie binnen de Ilex teelt. Door de vele verschillende kleuren die het gewas te bieden heeft verdwijnt langzaam het kerstimago van het product en wordt Ilex een steeds beter gewaardeerd en populair herfstartikel.
FloraPodium, 03 december 2020
Video
Kwekerij
Inspiratie
